Andrzej Kraśnicki jr
Szczecińskie podziemia słusznie kojarzą się przede wszystkim z czasami II wojny światowej, kiedy energicznie zabrano się za budowę podziemnych schronień dla ludności. Książka zaczyna się od przypomnienia jak bombardowano miasto, co się wówczas w nim działo. Ilustracją jest kilkanaście zdjęć wykonanych zaraz po jednym z bombardowań w 1943 roku. Uzupełnione są o współczesne zdjęcia tych samych miejsc. Na powyższych zdjęciach widać skrzyżowanie obecnej ulicy Potulickiej i Sowińskiego. Jeden element pozostał bez zmian. To mur okalający teren jednostki wojskowej.
To miejsce zna wielu szczecinian, bo to po prostu cel wielu spacerów. Tuż przy ruinach wieży Quistorpa stoi zbudowany z cegły obiekt z charakterystycznymi, spiralnymi schodami prowadzącymi gdzieś dół. Jak wyglądają podziemia? Możecie je dość dokładnie poznać za sprawą modeli 3D, które wykonała Izabela Rosa. To lepsze niż zwykły plan, tym bardziej, że większość podziemnych obiektów nie jest na jednym poziomie.
Tunele pod wieżą Qustorpa nie należą do bezpiecznych. Ich część zbudowana z drewna dosłownie się rozpada. Dziś dostęp do nich jest solidnie zabezpieczony.
Michał Rembas
Dotarliśmy do miejsc, w których czas zatrzymał się ponad 70 lat temu. To podziemia, w których świetnie zachowały się niemieckie napisy. Kierują do wyjścia, do toalety, czy też jak widać na jednym ze zdjęć, informują, że jesteśmy w śluzie gazowej. To pomieszczenie było barierą między schronem, a powierzchnią blokującą dostęp zanieczyszczonego powietrza.
Andrzej Kraśnicki jr
Podziemia często służyły nie tylko jako schron, ale także droga ewakuacyjna z budynków. Widać to na przykładzie podziemi istniejących na prawobrzeżu i przedstawionych na modelu 3D. Ten tunel, rozbudowany o boczne korytarze był częścią obiektu, w którym mieściło się kasyno. To także przykład, że podziemia nie wytrzymują czasem upływu lat. Część sklepienia zawaliła się, niemal całkowicie blokując przejście.
Izabela Rosa
Podziemne obiekty czasem zaskakują rozmachem. Ten na zdjęciu to ponad stumetrowy tunel wbijający się u podstawy wzniesienia w jego głąb. Na końcu tunelu mamy nad sobą warstwę około 20 metrów ziemi, porośniętą na dodatek dorodnym lasem. Czemu to służyło? Pomiary, które przeprowadziliśmy wskazały na to, że była to część większego projektu tunelu przebiegającego pod całą górą, z wejściami z dwóch stron.
W podziemiach nie raz trafiliśmy na zaskakujące elementy. W jednym ze schronów zauroczył nas widok martwego pająka, który zastygł zwisając z sufitu. Po jego nici spłynęło na niego wapno (składnik farby, którą pomalowano wnętrze schronu) lub też pokrył się solami wapnia zawartymi w cemencie.
Zaskoczeniem był także wyryty na betonowej ścianie (w czasie zastygania betonu) fragment popularnej, niemieckiej piosenki Alle Tage ist kein Sonntag, w której oryginalną treść ktoś wplótł niemiecką nazwę miasta - Stettin.
Rafał Depa
Wiele podziemnych obiektów nosi ślady przerwania prac budowlanych. Na zdjęciu jeden z tuneli, w którym wybito otwór na boczny tunel (jeden powstał kilkanaście metrów dalej), ale na tym prace przerwano. Przez dziurę w ścianie sypie się ziemia, powoli zasypując przejście.
Spora część szczecińskich podziemi jest tak dobrze ukryta, że uniknęła dewastacji. To jeden z takich schronów. Zachowało się w nim wiele oryginalnych elementów wyposażenia, także powojennego, co świadczy, że był wykorzystywany także przez polską Obronę Cywilną. Znikły tylko drewniane ławy z podmurówek.
Podziemia to jednak nie tylko pamiątka ostatniej wojny. Część z nich to pozostałości potężnej twierdzy jaką do lat 70. XIX wieku był Szczecin. Wysokie, obszerne kazamaty noszą jednak ślady ich adaptacji w czasie II wojny światowej na schron.
Andrzej Kraśnicki jr
W książce przedstawione zostały nie tylko podziemia, ale także związana z nimi historia obiektów i miejsc na powierzchni. Całość podparta została dokumentacją, do której uzyskaliśmy dostęp. To m.in. plany części podziemnych obiektów. W historiach związanych ze szczecińską twierdzą wsparli nas także eksperci: dr Bogdana Kozińska i dr Izabela Kozłowska.
Andrzej Kraśnicki jr
Czy zatem podziemny Szczecin istnieje? Z pewnością tak. Nie jest to co prawda sieć tuneli pozwalająca przejść z Niebuszewa do centrum, ale z pewnością mamy doczynienia z dziesiątkami ciekawych obiektów wartych pokazania. Dlatego to tylko pierwsza część książki.
Jej oficjalna premiera odbędzie się w środę o godzinie 18 w salonie ProMedia przy al. Wojska Polskiego 2. Książka jest już dostępna w szczecińskich księgarniach. Kosztuje 35 zł.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze