Największe grzechy Azoty Areny. Już pół roku jest z nami [RAPORT]

Azoty Arena to kompleks składający się z hali głównej (umożliwiającej instalację boisk do wszystkich dyscyplin sportowych rozgrywanych pod dachem), budynku biurowo-usługowego oraz budynku z salą rozgrzewkową, siłownią, salami konferencyjnymi i zapleczem gastronomicznym. W skład kompleksu wchodzą też skatepark, boisko wielofunkcyjne ze sztuczną nawierzchnią, miniamfiteatr z fontanną i plac zabaw.

Betonowa płyta hali głównej ma 1736 m kw. Rozkłada się na niej różne rodzaje nawierzchni: parkiet (m.in. dla koszykarzy) i wykładziny winylowe (dla siatkarek, piłkarzy i piłkarek ręcznych). Okazało się też, że na trybunach jest mniej miejsc (5050), niż wynikało to z wstępnych opisów inwestycji (5300). Miejsc ubyło, bo zamiast najwyższych rzędów siedzeń pod dachem zbudowano 14 tzw. sky-boxów, czyli pomieszczeń dla VIP-ów i komentatorów telewizyjnych. Warto przypomnieć, że w trakcie budowy zapowiadano, że np. na meczach siatkówki liczbę miejsc na widowni będzie można zwiększyć do ok. 7 tysięcy. Teraz już wiadomo, że na imprezach sportowych to niemożliwe.

Symbolem kłopotów Azoty Areny, wcześniej nazywanej Areną Szczecin, może być przeciekający dach podczas meczu siatkarek Chemika Police w Lidze Mistrzyń (21 stycznia br.). Woda na parkiecie pojawiła się także podczas niedawnego spotkania piłkarek ręcznych Pogoni Baltica z AZS Koszalin. Derby Pomorza Zachodniego zostaną zapamiętane jako popis... dziewczynek wycierających podłogę. Gdy akcja przenosiła się na drugą stronę boiska - 'porządkowe' wbiegały na zwolnioną połowę ze szmatkami. Jeśli coś podobnego powtórzy się podczas turnieju Final Four siatkarskiej Ligi Mistrzyń (4-5 kwietnia), to ze Szczecina będzie śmiać się cała sportowa Europa.

CEZARY ASZKIEŁOWICZ

Prestiżową imprezę udało się ściągnąć do Szczecina dzięki potężnemu sponsorowi Chemika Police. Grupa Azoty nie tylko postanowiła 'przenieść' do nowej hali drużynę mistrzyń Polski (dowozi tu kibiców na mecze, rozdaje fanom szaliki w nowych barwach klubu), ale też kupiła nazwę obiektu. Miasto ma otrzymywać za to 700 tys. zł rocznie. Na razie szczecińska hala jest dla Azotów wątpliwą reklamą.

Zastrzeżenia do jakości inwestycji były już na etapie budowy, która ślimaczyła się trzy i pół roku. Konieczne były zmiany w projekcie. Okazało się, że w hali, w której planowane były międzynarodowe imprezy sportowe (np. mistrzostwa Europy siatkarzy, z których Szczecin musiał zrezygnować, bo obiekt nie był gotowy na czas), nie ma niezbędnych miejsc dla VIP-ów. Ostatecznie wygrodzone loże, tzw. skyboxy (na zdjęciu - widok na halę ze skyboxu), powstały w miejscu najwyższych rzędów siedzeń. Korygowana była też akustyka obiektu. Zastrzeżenia strażaków budziło bezpieczeństwo pożarowe. Źle działał system łączności. Sporo poprawek było w pomieszczeniach gospodarczych, administracyjnych. Mówili o nich nawet pracownicy Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji, który ma biura w obiekcie przy ul. Szafera.

Wiele błędów i niedoróbek wyszło na jaw dopiero po oficjalnym otwarciu. Impreza z udziałem prezydenta, radnych i innych VIP-ów odbyła się 25 lipca 2014 r.

- Wreszcie! - stwierdził Piotr Krzystek, witając gości szampanem na głównej płycie hali.

Na toasty było jednak za wcześnie. Przed pierwszą imprezą - międzynarodowym turniejem piłki ręcznej Baltica Summer Cup - okazało się, że hala nie może zostać otwarta dla publiczności i sportowców, bo nie jest bezpieczna. Negatywną opinię wydali strażacy. W protokole z 28 lipca 2014 r. zastrzeżenia dotyczą oddymiania hali, klatek schodowych (niewłaściwy kierunek otwierania okien), oddymiania szybów dźwigowych, rozmieszczenia zraszaczy stałego urządzenia gaśniczego, podwieszanych ekranów akustycznych (były wątpliwości, czy ekrany nie spowodują utrudnień w podawaniu wody).

Strażacy raportowali: 'W części obiektu stwierdzono brak pełnego pokrycia instalacją hydrantową. Nie wydzielono pożarowo, w sposób skuteczny, pomieszczeń technicznych w części piwnicznej. Ze względu na zastosowanie dźwigu towarowego nie wydzielono skutecznie strefy pożarowej części podziemnej od kondygnacji nadziemnych'.

Sprawa trafiła do zachodniopomorskiego komendanta wojewódzkiego PSP. Inwestor i wykonawca hali musieli uzupełnić dokumentację. I zobowiązać się do wykonania dodatkowych prac dotyczących wentylacji, wykonania drzwi dymoszczelnych, montażu drzwi przeciwpożarowych w części piwnicznej, zmiany kierunku otwierania okien oddymiających w klatce schodowej.

- Mam oficjalny dokument z datą 30 lipca wydany przez powiatowego inspektora nadzoru budowlanego. To pozwolenie na użytkowanie - cieszył na początku sierpnia Waldemar Gill, dyrektor MOSRiR.

Ale przed pięcioma imprezami, które odbywały się w hali przy ul. Szafera, strażacy wydawali negatywne opinie. Przed turniejem Baltica Summer Cup ograniczyli liczbę widzów, zamykając górne sektory. Przed koncertem Eska Music Awards były uwagi do liczby pracowników ochrony. Na organizatora 'nałożono obowiązek wprowadzenia zmian w procedurach kontaktu ochrony z dowódcą PSP podczas zdarzenia kryzysowego'. Takie same problemy były przed Polo Dance Festival. A przed galą KSW strażacy mieli zastrzeżenia do tymczasowych instalacji zamontowanych w hali. Warunkowo wydano również zgodę na organizację widowiska Moscow City Ballet.

- Przed tymi imprezami przeprowadzano czynności kontrolno-rozpoznawcze w celu potwierdzenia usunięcia stwierdzanych uchybień i nieprawidłowości - informuje kpt. Piotr Tuzimek, zastępca naczelnika wydziału kontrolno-rozpoznawczego komendy miejskiej PSP.

W trzecim secie meczu Chemika Police z Agelem Prościejów w Lidze Mistrzyń (20 stycznia) gra została na kilka minut przerwana. Z dachu leciała woda. Sędzia liniowy wskazał mokrą plamę około trzy metry od boiska. Z plamy szybko zrobiła się kałuża. Wycieranie szmatami nie pomogło. Woda leciała ciurkiem. Arbiter główny wezwał do siebie kapitanów drużyn. Czeszki zgodziły się kontynuować grę. Drużyna gospodyń przegrała 2:3.

Po meczu szef Norbert Rokita, szef spółki zarządzającej Azoty Areną, tłumaczył:

- Kłopoty ze szczelnością dachu w tym miejscu pojawiały się już wcześniej. Nie były aż tak duże, ale zwracaliśmy się do wykonawcy hali w tej sprawie. Do tej pory zachowywał się dość opieszale. Obiekt jest objęty gwarancją i nam nie wolno systemem chałupniczym niczego naprawiać. Musi to zrobić wykonawca.

Dzień po meczu szukano przyczyn przecieku. Pracowali przedstawiciele Erbudu (budowa halę), Arena Szczecin Operator (operator obiektu) i MOSRiR.

- Podejrzewam, że może jedna z tzw. klap kominowych, która była otwarta na kilka godzin, nie została odpowiednio zamknięta. Uszczelka mogła się źle ułożyć, zrobiła się dziura i woda wpadła do hali. Klapy zamykane są automatycznie i taki problem mógł powstać. Podczas ubiegłotygodniowej wichury z dachu Areny spadł jeden z kominków. Szybko został zainstalowany nowy, ale może czegoś tam nie dopatrzono? Na razie gdybam. Sprawdzamy. Jak ustalimy przyczynę - natychmiast rozwiążemy problem - zapewniał Waldemar Gill.

Rokita uspokajał: - Jak w każdej nowej hali czy budynku pojawiają się różne usterki, ale to są drobiazgi, z którymi radzimy sobie bez interwencji głównego wykonawcy. Dla przykładu niedawno pojawiły się uwagi co do zbyt niskiej temperatury wewnątrz hali. Uważam, że udało nam się tę kwestię uregulować. Generalna ocena publiczności jest dla Areny pozytywna. Rokita podkreślał, że koszty naprawy dachu spadną na firmę Erbud - na mocy trzyletniej umowy gwarancyjnej.

Intensywne opady deszczu ujawniły też fuszerki wokół hali. W połowie stycznia blisko głównego wejścia 'pływał' chodnik. Pod popękanymi płytkami było dużo wody. 'Wyborcza' interweniowała w magistracie i MOSRiR. Zrobiliśmy zdjęcia, nagraliśmy film. Następnego dnia (14 stycznia) na miejscu pojawił się brukarz. Usunął połamane kawałki chodnika, zrobił nową podsypkę. Tłumaczył, że nawierzchnię niszczą samochody wjeżdżające na deptak przy hali.

- Sprawa została zgłoszona jako oficjalna reklamacja do generalnego wykonawcy - wyjaśniał Łukasz Kolasa z biura prasowego UM. - Hala i teren wokół objęte są trzyletnią gwarancją.

Tłumaczył, że już w trakcie odbiorów technicznych 'wykryto nieprawidłowości' i zostały one poprawione. Ale 'teraz ponownie pojawiły się problemy'. Urzędnik wyjaśnił też, że zlecenie naprawy np. chodnika musi odbywać się w trybie regulowanym przepisami. Zbiera się komisja złożona z przedstawicieli miasta i wykonawcy, sporządza protokół itd.

W naszej ocenie płytki są nie tylko źle ułożone, ale po prostu zbyt delikatne, za cienkie. Wjazd samochodów na taką nawierzchnię musi powodować uszkodzenia.

CEZARY ASZKIEŁOWICZ

A przecież wiadomo, że pojazdy zwożące sprzęt na imprezy w hali często muszą wjechać pod samo wejście. Kiedy na fasadzie była montowana nowa nazwa obiektu, po chodniku jeździła ciężarówka z wysięgnikiem. Uroczysty start rajdu Baja Poland też odbył się przy hali. Terenówki i quady zjeżdżały ze specjalnej rampy, na chodniku parkowały ciężarówki. Z okazji gali KSW na ul. Szafera przywieziono wielki piwny namiot. Nawierzchnię rozjeżdżało kilka dostawczaków.

Ale nawet w zaułkach, gdzie auta raczej się nie zapuszczają, płytki są popękane. Wniosek - ekipy brukarskie się nie popisały.

4 lutego zawalił się dach nad lodowiskiem przy Azoty Arenie. Na szczęście runął po godz. 13, kiedy łyżwiarzy jeszcze nie było (w dni powszednie lodowisko otwierano o godz. 16).

Lodowisko o wymiarach ok. 40 na 22 m zadaszone było plandeką rozpiętą na aluminiowych stelażach z całym systemem wiązań. Zawaliła się cała środkowa część. Utrzymały się tylko ściany szczytowe, ale i one były pochylone i wygięte. Powykrzywiane ściany boczne zniszczyły ogrodzenie lodowiska.

Co było przyczyną zawalenia się konstrukcji? Rzeczniczka ASO Monika Pyrek-Rokita przekonywała, że nie był to zalegający na dachu śnieg.

- Codziennie monitorujemy jego ilość, rano były to trzy centymetry. Zalecenia mówią, że należy go usunąć, gdy warstwa mierzy pięć centymetrów - wyjaśniała.

Łyżwiarze już na taflę przy Azoty Arenie nie wrócili. Pod koniec lutego namiot rozebrano. Wcześniej pracował tam prokurator i inspektorzy nadzoru budowlanego.

- Przyczyną zawalenia się dachu hali namiotowej nad tymczasowym lodowiskiem (...) była utrata nośności konstrukcji obiektu wykonanej z profili aluminiowych o przekrojach i grubości ścianek nieodpowiednich do jej wielkości i występujących obciążeń - tłumaczy Lucyna Wolińska-Koryńska, powiatowy inspektor nadzoru budowlanego w Szczecinie. - Zastosowane stężenia liniowe nie zapewniły wymaganej sztywności podłużnej hali, a system mocowania do podłoża metalowych stóp hali namiotowej był nieodpowiedni. W tej sytuacji nawet stosunkowo niewielkie obciążenie dodatkowym oświetleniem i warstwą śniegu doprowadziło do katastrofy budowlanej

Z ustaleń PINB wynika, że namiot miał zbyt delikatną konstrukcję. Został też źle zamontowany. A bezpośrednią przyczyną zawalenia dachu mógł być śnieg. Sprawą zajęła się prokuratura. Śledztwo jest prowadzone w związku z art. 163 par. 1 kk, który mówi o 'sprowadzeniu zdarzenia, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach'. Kiedy i komu zostaną postawione zarzuty? Na razie nie wiadomo.

Ciężkim 'grzechem' właściciela i zarządzających nową halą widowiskowo-sportową jest też niechęć do jawności, transparentności. Ani magistrat, ani ASO nie chcieli ujawnić, za ile sprzedano nazwę hali, tłumacząc, że zastrzegła to Grupa Azoty. Pod presją mediów - kwotę (700 tys. zł rocznie) ogłoszono podczas uroczystego odsłonięcia nowych szyldów.

Jeszcze dłużej - ponad tydzień - urzędnicy i zarządca obiektu opierali się przed ujawnieniem warunków udostępnienia hali na galę sportów walki KSW (4 października). Wreszcie Urząd Miasta przyznał: hala na walki w klatce została użyczona nieodpłatnie. Mimo że to impreza komercyjna, wejściówki kosztowały kilkaset złotych, federacja KSW zarobiła na sprzedaży reklam, gadżetów, a nawet zdjęć (fotoreporterzy gazet i portali mieli zakaz). Do tego Szczecin dorzucił organizatorom 250 tysięcy zł za 'promocję', m.in. na antenie telewizji Polsat.

Monika Pyrek-Rokita przysłała krótkie wyjaśnienie: 'Arena Szczecin Operator udostępnił obiekt na podstawie umowy koncesyjnej z miastem, która obliguje nas do udostępniania hali na wskazane imprezy w ilości 40 dni rocznie'.

Ile z tej puli poszło na walki w klatkach? Tego się nie dowiedzieliśmy, ale ASO potwierdziła, że 'dni przygotowań do imprezy też były wliczone'. Sprawdziliśmy, że w innych miastach wynajem podobnej wielkości hali na weekend kosztuje 20-30 tys. zł.

Kiedy hala była oddawana do użytku, włodarze Szczecina podkreślali, że ?przekazują? obiekt operatorowi, żeby był on zarządzany ?efektywnie w sensie biznesowym?. Do konkursu ogłoszonego przez magistrat zgłosiła się tylko jedna spółka (powołana przez grupę Trias, która współpracuje z operatorami m.in. Stadionu Narodowego i PGE Areny). Umowę podpisano w lipcu. Warunki? Miasto ma płacić operatorowi 2,9 mln zł (brutto) rocznie. W miesięcznych transzach.

- Uważam, że znacznie większe koszta ponosilibyśmy, gdybyśmy sami administrowali halą - przekonywał zastępca prezydenta Szczecina Krzysztof Soska.

Na zdjęciu - zastawione samochodami trawniki wokół hali podczas gali KSW.

Bieżące wydatki na Azoty Arenę to jednak drobiazg przy kosztach budowy. Inwestycja pochłonęła ponad 190 mln zł (na zdjęciu - hala w czasie budowy). Tylko 15 milionów dołożyło Ministerstwo Sportu i Turystyki. Taki model finansowania - głównie z budżetu gminy - był krytykowany m.in. przez radnych i przez media. W maju 2014 r. Kurier Szczeciński podsumowywał budowę hali przy ul. Szafera tytułem 'Symbol rozrzutności'. Przypominając, że miała kosztować niespełna 150 mln zł (na finiszu okazało się, że do tej sumy trzeba doliczyć... koszty wyposażenia). I podkreślając, że podobne obiekty w innych miastach powstawały dwa, trzy razy taniej

Na łamach 'Wyborczej' zastanawialiśmy się, dlaczego hala w Częstochowie (5843 miejsca stałe, z dostawkami - ponad 7 tys.) kosztowała tylko 70 mln zł? Tamtejszy samorząd pozyskał 30 milionów unijnego dofinansowania i ponad 20 mln zł z Ministerstwa Sportu. Czyli z budżetu gminy poszło tylko ok. 20 milionów. Powstał obiekt bardzo podobny do szczecińskiego (z salami treningowymi, konferencyjnymi itd.). Nie zapomniano o lożach VIP, budowa trwała krócej.

Hala w Płocku (5,5 tys. miejsc) kosztowała 100 mln zł. Bielsko-Biała wybudowała nieco mniejszy obiekt za 75 mln zł (z czego 30 milionów pochodziło z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego). Zielona Góra za 151 mln zł (30 mln unijnego dofinansowania) zyskała halę z 5080 stałymi miejscami i nowoczesny aquapark. W tamtejszym Centrum Rekreacyjno-Sportowym są też sale do squasha, fitnessu itd. Hala w Toruniu (5192 miejsca stałe, 1056 wysuwanych) kosztowała 158 mln zł (36 mln pochodziło z Programu Rozwoju sportu w Regionie, 90 mln zł ze sprzedaży obligacji). Obiekt, zaprojektowany przez szczecińskich architektów (Dedeco), jest bardzo efektowny. Można w nim organizować nawet zawody lekkoatletyczne. Są sale rozgrzewkowe, zaplecze hotelowe i konferencyjne, podziemny parking.

Toruńska hala zgarnia nagrody (m.in. Sportowy Obiekt Roku 2014) i stała się jednym z symboli miasta:

Fot. Wojciech Kardas / Agencja Gazeta

Podobnie jak gdańska Ergo Arena

czy Arena Kraków:

fot. Jacek Smoter / Agencja Gazeta

Kolos wybudowany w Trójmieście kosztował ponad 350 mln zł. Ale samorząd wydał na niego 230 mln zł, reszta to dofinansowanie. Za te pieniądze powstała hala z prawie 8 tysiącami miejsc (plus 3752 wysuwanych). Na organizowane tam koncerty można zaprosić nawet 15 tysięcy osób! W Ergo Arenie śpiewali m.in. Lady Gaga i Sting. Takich gwiazd w szczecińskiej hali raczej nie zobaczymy, bo w Polsce jest kilka większych i nowocześniejszych.

Natomiast na zwykłe spotkania ligowe Azoty Arena wydaje się za duża. Mecze siatkarek, piłkarek ręcznych, koszykarzy czy futsalistów nie przyciągają regularnie 5 tysięcy kibiców. Choć trzeba przyznać, że po 'przeprowadzce' Chemik Police, Pogoń Baltica, Wilki Morskie cieszą się z kilka razy większej liczby kibiców.

Oprócz 'efektu nowości' atutem hali przy ul. Szafera jest... amfiteatralność.

CEZARY ASZKIEŁOWICZ

Specyficzny układ trybun - jedna bardzo wysoka, pozostałe niższe - czyni z Areny Szczecin idealne miejsce do organizacji widowisk, koncertów. Zawody sportowe ogląda się w niej gorzej.

Emocje budzą walory architektoniczne obiektu. Wielu szczecinian mówi krótko, że hala widowiskowo-sportowa jest brzydka. O gustach się nie dyskutuje. Warto jednak przypomnieć, że sfinalizowany w 2014 r. projekt powstał 13 lat wcześniej. A w architekturze 10 lat jest jak cała epoka. Trudno też dostrzec w wybudowanej hali ?odwagę? projektantów. Budowany w tym samych czasie gmach nowej Filharmonii Szczecińskiej zadziwia oryginalnością, a jego wnętrze - zachwyca. W Azoty Arenie najbardziej podoba się kolor krzesełek (granatowe, błękitne, zielone). To trochę za mało.

Idea pt. 'hala widowiskowo-sportowa dla Szczecina' pamięta czasy Gierka. W latach 80. zorganizowano publiczną zbiórkę na ten cel, sprzedając tzw. cegiełki. Dystrybuowano je m.in. w największych zakładach pracy. Wielka skarbonka stanęła na Dworcu Głównym. Co się stało z zebranymi pieniędzmi? Nie wiadomo. Ale trochę cegiełek udało się 'odszukać' i umieścić w metalowej tubie podczas uroczystości wmurowania kamienia węgielnego na budowie przy ul. Szafera. Idea budowy 'ogólnomiejskiej hali widowiskowo-sportowej' wróciła pod koniec lat 90., konkurs architektoniczny rozstrzygnięto w 2001 r. Projekt na długo trafił do szuflady. Prace ruszyły dopiero w 2011 r. Miały trwać niecałe dwa lata. Szybko okazało się, że to nierealne, ale generalny wykonawca (firma Erbud) długo zapewniał, że z wszystkim upora się do wiosny 2013 r., żeby Szczecin mógł być jednym z miast-gospodarzy ME w siatkówce (imprezę organizowały Polska i Dania). Skończyło się na obietnicach. Halę oddano do użytku w sierpniu 2014 r. Wbrew zapowiedziom nie kosztowała ona 140 mln zł, tylko ponad 190 mln zł.