Pałac czy barak z blachy? Wszystkie plusy i minusy nowej filharmonii

O tym, że Szczecin potrzebuje nowej sali koncertowej z prawdziwego zdarzenia, mówiło się i pisało od lat. Już w czerwcu 1948 r. ''Kurier Szczeciński'' pisał o tym, że mogłaby się mieścić w Domu Koncertowym (Konzerthausie) przy ul. Małopolskiej- po remoncie (budynek był w środku wypalony). Przed wojną mieściła się w nim, na piętrze, bogato zdobiona sala koncertowa. Na dole były renomowana restauracja, modna kawiarnia wiedeńska, piwnica z winami, izba chłopska z pomorskim jadłem.

Jeszcze w tym samym 1948 r. zrodziła się nowa idea: by przebudować na salę koncertową Teatr Miejski przy pl. Żołnierza Polskiego. Jak wiadomo, oba plany zarzucono, a oba budynki w latach 50.-60. rozebrano. Ponoć ze względów bezpieczeństwa, bo były za blisko siedziby komendy milicji, UB i SB.

sedina.pl

Od początku lat 50. Filharmonia Szczecińska grała w lewym skrzydle gmachu Urzędu Miasta. W zapyziałej sali, która publiczność odstraszała estetyką i akustyką. Bez odpowiedniego zaplecza dla muzyków i administracji.

Fot. Cezary Aszkiełowicz / Agencja Gazeta

W 2004 r. zawiązał się Społeczny Komitet na rzecz Budowy Nowej Filharmonii Szczecińskiej, który podjął, jak się okazało skuteczne, starania o wybudowanie jej na parkingu przy Małopolskiej, czyli tam, gdzie kiedyś stał Konzerthaus. Rozpatrywano też pomysł ulokowania jej na Łasztowni, nad wodą, jak filharmonia w Sidney, ale komitet tego nie podchwycił. Międzynarodowy konkurs na koncepcję budynku wygrało w 2007 r. barcelońskie biuro architektoniczne Estudio Barozzi- Veiga. W kwietniu 2011 r. firma Warbud rozpoczęła budowę nowego gmachu.

5 września 2014 r. zabrzmi w nim pierwszy koncert symfoniczny. Czy nowa Filharmonia Szczecińska jest warta zachwytu? Czy raczej rację mają ci, którym się ona nie podoba?

Stały meloman do dyrektor FS: -To żaden tam dom koncertowy. To pałac!

Też jestem entuzjastką ''lodowej bryły'' czy ''organów'', z czym również kojarzy mi się bryła budynku. Cenię go za jego oryginalność i odwagę. Za minimalizm, a jednak projekt z charakterem. Za stworzenie świątyni dla muzyki.

Podziękowania za taką bryłę należą się architektowi Markowi Dunikowskiemu, przewodniczącemu jury konkursu na budynek Filharmonii Szczecińskiej, który przekonywał innych do tego projektu, ale także dla władz miasta, które podjęły się jego realizacji. Takiej odwagi zabrakło np. po konkursie na pomnik Grudnia ?70, który wygrały ?Fantomy? zespołu Jerzego Lipczyńskiego. Zamiast nich na pl. Solidarności stanął ''Anioł Wolności'' Czesława Dźwigaja, który w nowym otoczeniu staje się figurą jarmarczną, zupełnie niepasującą do otoczenia.

Fasadę nowego gmachu pokrywa kilka tysięcy lampek ledowych, które pozwalają na ''oblanie'' jej kolorem, np. na śnieżnobiało (żeby uzyskać efekt świetlnej mgiełki unoszącej się wokół Filharmonii), na biało-czerwono (z okazji patriotycznych rocznic), w barwach floating garden itp. Iluminację nowej Filharmonii podkreślać będzie jeszcze Centrum Dialogu Przełomy, kiedy zaświeci się ponad 100 lamp ledowych umieszczonych na pl. Solidarności (próba tego oświetlenia ? w sobotę o godz. 22).

Wchodzimy do środka. Tu wrażenie robi już sam hol. Tu będzie kawiarnia z włoskimi białymi meblami (pamiętacie smutny bufet w starej Filharmonii?). Już hol jest wytłumiony, żeby nie dochodziły tu odgłosy z hałaśliwej ulicy. Hol może być trzecią salą koncertową, albo balową (6 września, po koncercie londyńskiej Pasadena Roof Orchestra, ma się tu odbyć koktajl z tańcami). Tu także będą odbywać się zajęcia dla dzieci. Dla nich, pod schodami (na wszystkie kondygnacje można wjechać windą), zaaranżowano Salonik Wiolinowy. -Chcielibyśmy, żeby to była bawialnia dla dzieci, na czas, kiedy ich rodzice będą na koncercie- opowiada Kamila Matczak, rzeczniczka Filharmonii.

A warunki do słuchania muzyki są wspaniałe. Są dwie sale koncertowe: Słoneczna i Księżycowa. W głównej, symfonicznej na 951 osób, muzyka będzie rozbrzmieć w złotej poświacie, bo sufit i ściany wyłożone są panelami pokrytymi złotymi płatkami ze szlagmetalu o wymiarach 14 na 14 cm. Każdy kwadracik został przyklejony do ściany ręcznie, przy pomocy pęsety przez specjalistów od konserwacji zabytków. Wszyscy siedzimy więc skąpani w złotej poświacie. -W takiej sali każdy czuje się VIP-em- mówi Dorota Serwa, dyrektor Filharmonii Szczecińskiej. Mała sala koncertowa, z 192 miejscami, jest czarna. Jak noc.

-Duża sala akustycznie jest powalająca, jedna z najlepszych, jakie znam. Rzadko się zdarza, żeby dyrygent ze swojego miejsca miał odbiór tak dobry- zachwyca się Ewa Strusińska, pierwsza dyrygent Orkiestry Filharmonii Szczecińskiej. -Dużo dobrego się tu zdarzy.

Pamiętam, jak w starej Filharmonii stukały ciężkie siedziska, gdy wstawała publiczność. Teraz są bezszelestne. Na każdym fotelu złoty hafcik z numerem. Dyrektor FS pokazuje otwory wentylacyjne pod każdym fotelem. -Pamiętacie państwo, jak zbliżało się lato, jaka była duchota, gdy zamykało się starą salę? -pyta.

Pracownicy Filharmonii zyskali wspaniałe miejsce pracy. Muzycy mają do dyspozycji dwie sale do prób. W garderobach -monitory z podglądem na to, co dzieje się na scenie. Swój bar, gdzie będą pewnie grać w szachy, co robili za kulisami starej Filharmonii. W barze jest też dla nich komputer. Pokój dyrygenta ma łazienkę i prysznic. Swoje garderoby mają też soliści i koncertmistrzowie. Są magazyny na instrumenty. Fonoteka z komputerami. -Zależy nam, żeby zainteresowani mogli do nas przychodzić i odsłuchiwać np. nasze archiwalne nagrania -mówi dyrektorka.

Na starej estradzie chór biorący udział w koncercie stał na praktykablach. Chórzystki mdlały. W nowej na tyle estrady zaprojektowano dla nich rzędy z siedziskami. Gdy chór nie będzie występował, te miejsca też trafią do sprzedaży. -Móc oglądać z przodu dyrygenta... Przecież to jedno z najlepszych miejsc- uśmiecha się Dorota Serwa. -Muzycy są zachwyceni. Czuję w nich dobrego ducha. Czują historyczną wagę, ćwiczą, włączają się w dyskusje o Filharmonii, troszczą się. Sam fakt powiedzenia ''pracuję w filharmonii'' staje się rzeczą nobilitującą.

Instytucja zyskała parking na ok. 150 miejsc. Będzie płatny, muzycy będą mieć abonamenty (nieważne podczas koncertów, bo wtedy parking ma służyć melomanom).

CEZARY ASZKIEŁOWICZ

Filharmonia ożywi muzyczne życie miasta. -Ułożyliśmy program, żeby przyciągnąć do Filharmonii jak najszerszą publiczność. Chcemy im zagrać najpiękniejszą muzykę, jaka powstała -tłumaczy pierwsza dyrygent FS Ewa Strusińska.

Pierwszego dnia sprzedaży biletów do kasy ustawiła się wielka kolejka. W dwa dni wyprzedały się bilety na wydarzenia tygodnia inauguracyjnego (najszybciej na koncert 5 września, kiedy Orkiestra Filharmonii Szczecińskiej zagra pod batutą Ewy Strusińskiej, ale też Jacka Kaspszyka, dyrektora artystycznego Filharmonii Narodowej w Warszawie).

Kiedy Filharmonia rozpoczęła sprzedaż wejściówek na koncerty do końca roku- znów kolejka. -Utarg z jednego dnia w kasie wyniósł 30 tys. zł. Ludzie najchętniej kupowali koncert sylwestrowy- zdradziła Kamila Matczak.

-Zwiększa się zainteresowanie młodych- dodaje Serwa.

Filharmonia stanie się nowym symbolem miasta. Jednym z argumentów jej przeciwników jest to, że nie pasuje do architektonicznego otoczenia. A może za mało się mu przyjrzeli? Tylko na pierwszy rzut oka FS wygląda tu obco. Spiczaste dachy nowego budynku komponują się kształtem z okolicznymi neogotyckimi wieżami. ''Postrzępiona'' budowla jest też metaforą ''nowego'' wyrastającego na ''starym'', które zrujnowały bomby II wojny światowej.

Śmiali architekci przetworzyli tu tzw. pamięć miejsca na miarę XXI wieku.

Budynek już stał się atrakcją turystyczną. Przewodnicy prowadzący wycieczki na Zamek zatrzymują turystów przed domkami profesorskimi i ze swadą opowiadają o kontrowersyjnym projekcie architektów z Hiszpanii.

Kiedy byłam w Filharmonii, podeszła do kasy para zachwyconych cudzoziemców z pytaniem, czy można w kasie kupić kartkę pocztową z tym budynkiem. -Kartki będą. Czekamy jeszcze na zdjęcie sali koncertowej z publicznością, żeby wydrukować kompletny zestaw- odpowiada dyrektor FS.

Filharmonia to od kilku miesięcy najpopularniejsza budowla w Polsce. Z zachwytem opisują ją czasopism specjalistyczne jak ''Architektura (Murator)'' i magazyny dla pań, np. ''Zwierciadło''. Filharmonia zwróciła uwagę na Szczecin. Takiego zainteresowania łaknęliśmy od lat. Taka Filharmonia to wizerunek miasta śmiałego, niebojącego się nowości.

Część szczecinian jest z niej dumna, część z pogardą nazywa ją blaszakiem albo silosem, bo widzą pręgowania, a nie gładką taflę- które kojarzą się im z blachą falistą. Filharmonia, jak dobre dzieło sztuki, nie pozostawia obojętnym.

W uzasadnieniu wyboru zwycięskiego projektu jurorzy konkursu pisali, że ''da siłę nowej architekturze w Szczecinie''. Tak się stało. Po niej podjęto oryginalny projekt budynku Centrum Dialogu Przełomy autorstwa KWK Promes Roberta Koniecznego. Schowany częściowo pod ziemią, jakby wydobywa się z placu. Taką formę wymyślił architekt jako tło dla Filharmonii.

Przede wszystkim jest niepokój, jak długo biała bryła narażona na brudne deszcze i miejski kurz pozostanie czysta? -Takie było założenie projektanta, biel, asceza, czystość. Może to niepraktyczne, ale piękne- mówi rzeczniczka Filharmonii. -Dwa razy w roku elewacja będzie myta z podnośników. A Warbud [główny wykonawca- ? red.] zostawił zapasy białej farby z odpowiednim odcieniem, żeby na bieżąco brudy zamalowywać.

Nie podoba się też brak okien. -Jest jak w hipermarketach -mówią krytycy.

-W Filharmonii są trzy okna: dwa od strony ul. Matejki, trzecie z pięknym widokiem na cerkiew- opowiada rzeczniczka Filharmonii. -W dachu są świetliki, które wpuszczają światło dzienne. Administracja, która pracuje na czwartym piętrze, ma w środku patio wyłożone kamyczkami, na które można wyjść i zaczerpnąć tlenu.

Hol wyłożony jest pionowymi profilami aluminiowymi, które na zdjęciach wyglądają ciekawie, ale niektórym ''rozwibrowują'' wzrok. Przy schodach w sali kameralnej brakuje poręczy. Oszczędne umeblowanie w foyer nie pozwoli wielu melomanom tu usiąść.

CEZARY ASZKIEŁOWICZ

Minus czwarty. Filharmonia kosztuje

I będzie kosztowała. Koszt inwestycji to ok. 119 mln zł (ponad 30 mln ze środków unijnych). Utrzymanie starej Filharmonii w 2013 r. kosztowało 6 mln zł. Na ten rok zaplanowano w budżecie 11 mln zł. W 2015 r. miasto chce przeznaczyć na Filharmonię 15 mln zł.

W niedzielę odbędzie się dzień otwarty nowej Filharmonii Szczecińskiej przy ul. Małopolskiej 48. Od godz. 10 do 18 trzydziestoosobowe grupy zwiedzających oprowadzać będą pracownicy Filharmonii i Urzędu Miasta. Zwiedzających przywitają m.in. prezydent Szczecina Piotr Krzystek i dyrektor FS Dorota Serwa.

Warto się tam wybrać, żeby samemu ocenić, czy nowy gmach ma więcej plusów, czy minusów.