Historie miłosne. Najsłynniejsze szczecińskie pary

Huczne zaślubiny księcia Bogusława X i Anny Jagiellonki, córki królewskiej, odbyły się w Szczecinie w 1491 r. W dniu ślubu on miał lat 37, a ona 15. On był mężczyzną po przejściach. Najpierw wziął sobie za żonę brandenburską księżniczkę Małgorzatę Hohenzollernównę. Małżeństwo nie miało potomstwa. Pojawiły się podejrzenia, że ona dokonywała aborcji. Bogusław zamknął ją w wieży, gdzie szybko zmarła. Ale do kobiet się nie zraził. Po śmierci pierwszej ożenił się z drugą, którą upatrzył sobie na dworze Kazimierza Jagiellończyka. Czy było to małżeństwo szczęśliwe?

- Sądzę, że tak - mówiła 'Gazecie' Janina Kochanowska, historyk sztuki. - Było owocne. Z drugą żoną, w ciągu krótkiego, 12-letniego pożycia miał ośmioro dzieci. Czyli jej nie zaniedbywał. Nie chadzał też do innych pań. Z podróży do Ziemi Świętej przysyłał żonie listy. Są one jak na owe czasy bardzo serdeczne, ciepłe. Nie były tak otwarte jak Jana III Sobieskiego do Marysieńki, ale na pewno coś z tych uczuć było widoczne. Pisał, że z taką tęsknotą pisze, że kiedy wróci, to będą mieli wiele przyjemności ze sobą.

Gdy Anna zmarła, Bogusław nie ożenił się ponownie. Nic więc dziwnego, że pomnik szczecińskich rzeźbiarek Leonii Chmielnik i Anny Paszkiewicz, który stoi przy Zamku Książąt Pomorskich, pokazuje ich jako dwie zrośnięte ze sobą figury.

Przed wojną Walter Riess miał zakład plisowania i hafciarstwa. W 1940 r. Riessowie byli z synkami nad morzem w Ahlbecku. Fotograf zrobił im zdjęcie, które miało być prezentem taty na urodziny. Ale ten zachorował, wcześniej wrócił do Szczecina i zmarł cztery dni przed 44. urodzinami. Rodzina postanowiła, że zdjęcie w formie rzeźby 'stanie' na nagrobku taty. Stąd na Cmentarzu Centralnym nagrobek z figurami czterech chłopców. W 1968 r. najstarszy syn Hans Georg przyjechał do Polski na Targi Poznańskie. Wymknął się na jeden dzień do Szczecina i znalazł grób ojca. Ale figurki miały przetrącone głowy.

Erna Riess dwa razy pisała prośbę do polskiego konsulatu w Berlinie o wizę do Polski. Dwa razy PRL jej odmówił (mieszkała na terenie RFN). W końcu udało się jej dostać do Szczecina w sierpniu w 1973 r. z niemiecką wycieczką z Lubeki. Znalazła zakład kamieniarski przy Ku Słońcu 21 i ubłagała żonę kamieniarza o zrekonstruowanie głów. Ostatnim marzeniem Erny było spocząć przy mężu. Dane im było żyć ze sobą tylko 10 lat, ale bardzo się kochali. Pani Riess zmarła w 1995 r. Została pochowana w polskim Szczecinie, obok ukochanego.

- Gdybym miał polecić film na walentynki, to na pewno 'Atalantę' w reż. Jeana Vigo z Ditą Parlo ? mówi przewodnik Przemek Głowa.

Dita Parlo urodziła się 4 września 1908 r. w Szczecinie, jako córka urzędnika kolei żelaznych. Rodzice jednak szybko się rozwiedli i kilkuletnia dziewczynka zamieszkała z matką w Berlinie.

Zrobiła karierę filmową. W 1934 r. w Paryżu, we wspomnianej 'Atalancie', stworzyła wspaniałą kreację świeżo poślubionej żony kapitana barki, ciekawej nowego świata.

Gdy wybuchła wojna, Parlo była we Francji i jako Niemka znalazła się w obozie dla internowanych. Gdy do Francji weszli hitlerowcy, uznali ją za osobę profrancuską i wysłali do obozu reedukacyjnego w Niemczech. Po wojnie, jako Niemka we Francji, została osadzona w obozie razem z kolaborantami. Na wolność wyszła w kwietniu 1946 r. Była psychicznym wrakiem. Ale w 1949 r. poślubiła pastora Franka Gueutal, zamieszkała w wiosce Montécheroux i - otoczona jego miłością - odzyskała radość życia. 'Ludzie szczęśliwi nie mają historii' - napisała 'krótko' o swoich dniach z mężem.

Ich historia nie toczyła się w Szczecinie, ale w zbiorach Książnicy Pomorskiej jest ich wyjątkowa korespondencja: ponad 1200 listów z lat 1923-1939 'Mężowitkasa', czyli Stanisława Ignacego Witkiewicza, do żony Jadwigi z Unrugów.

Ona była kobietą chłodną, on erotomanem. Ona po ślubie zamieszkała w Warszawie, on w Zakopanem. Rzadko się spotykali, ale on potrafił pisać do niej codziennie. O tym, kogo spotkał i malował, że eksperymentuje z narkotykami, że rzuca palenie, że ma problemy ze sztuczną szczęką. 'Najdroższą Nineczkę' zapewniał o swojej wielkiej miłości, ale też podkreślał, że nie czuje do niej 'g.p.', czyli grande passion - wielkiej namiętności. Do rozwodu nigdy nie doszło.

Szczecińska Książnica zakupiła zbiór listów w latach 70. od Marii Flukowskiej, która przyjaźniła się i opiekowała po wojnie Witkiewiczową.

W maju 1948 r. wprowadza się do willi na Pogodnie przy ul. Marii Skłodowskiej-Curie 17 w Szczecinie poeta Konstanty Ildefons Gałczyński. Z żoną Natalią, teściową Wierą Awałow i córeczką Kirą.

Co prawda będzie mieszkał tu tylko kilka miesięcy, ale jeszcze w 1949 r. wróci do Szczecina (babcia i Kira zostaną tu dłużej, dopóki dziewczynka nie skończy szkoły podstawowej), żeby np. obchodzić rocznicę ślubu. Świadectwem będzie wiersz 'Wiosna w Szczecinie'. 'Do Ciebie, mej miłości w ręku czerwony goździk  zakochany biegnę po Szczecinie / teraz  widzisz? Szczecin. Polski Szczecin. Nasz Szczecin. I nasza rocznica ślubu. Dziewiętnasta'.

No cóż, dziś czyta się to jak wiersze pisane na zamówienie. Ale inne wiersze miłosne do 'srebrnej Natalii' weszły do kanonu polskiej poezji miłosnej. Na zdjęciu Gałczyński z zoną Natalią (z prawej) i Heleną Ładoszową w Szczecinie.

- On [Roman Łyczywek - red.] był już po studiach, ja przed pierwszym rokiem romanistyki - wspomina Krystyna Łyczywek. - Zaproponowałam, żebyśmy popływali sobie łódką po Sołaczu w Poznaniu. Lubiłam wiosłować. Mam nawet z tego spotkania zdjęcie, bo zabrałam ze sobą aparat fotograficzny, taki baby-box Kodaka, który wygrałam w konkursie szkolnym.

Potem wybuchła wojna. Oboje walczyli w Powstaniu Warszawskim. Ich małżeństwo, zawarte w szpitaliku na Chmielnej i spisane wtedy na kartce wyrwanej z notesu, trwało 50 lat.

W 1945 r. przyjechali do Szczecina, tworząc tu jedno z najbardziej rozpoznawalnych małżeństw. On był pierwszym polskim prawnikiem w Szczecinie. Po jego śmierci pani Krystyna zadbała, żeby ukazał się zbiór jego publicystyki.

Miłość niejedno ma oblicze. Np. Sydonii von Borck, pomorskiej szlachcianki, która rzuciła ponoć klątwę na ród Gryfitów, za to, że książę Ernest Ludwik nie dotrzymał obietnicy małżeństwa (Sydonia w 1620 r. została stracona w Szczecinie, 17 lat później zmarł bezpotomnie ostatni z rodu Gryfitów).

Albo księżnej Elżbiety Brunszwickiej wydanej za następcę tronu pruskiego Fryderyka Wilhelma II. Z powodu niewierności księcia orzeczono rozwód, za który winą obarczono... żonę. Zesłano ją na dożywotnią banicję do Szczecina, gdzie nie mogła widzieć się z żadnym mężczyzną (z ukrycia więc podziwiano jej urodę i wytworne stroje).

Współcześni szczecinianie na pewno kibicowali znanym parom: Hannie Banaszak i Adamowi Opatowiczowi, a potem Dodzie i Radosławowi Majdanowi. Ale to już inna historia.