Od Bogusława X i Sydonii po Edmunda Bałukę. Gdzie są prochy znanych szczecinian?

Najbardziej nam znany z Gryfitów, bo był najlepszy dla przybliżenia Polakom ich historii. Przecież ożenił się z córką króla Polski Kazimierza Jagiellończyka, Anną Jagiellonką. Spełniła jego najważniejsze oczekiwania, urodziła mu ośmioro dzieci i zapewniła ciągłość dynastii przez półtora stulecia.

Z wyprawy do Ziemi Świętej słał żonie serdeczne listy. Po jej śmierci (zaledwie w 12 lat po ślubie) nie ożenił się ponownie, za to ponoć się rozpił. Umocnił Księstwo, rozwijał rzemiosło, edukację. Dożył na owe czasy bardzo sędziwego wieku blisko 70 lat. Zmarł 5 października 1523 r. i pochowany został w kościele św. Ottona na Zamku, który funkcjonuje dziś jako sala Bogusława.

-Imię Bogusława X nosi też szczeciński deptak, przed wojną panem ulicy też był Bogusław, tyle że... XIV, ostatni męski potomek Gryfitów (zmarł w 1637 r.) -zwraca uwagę Przemek Głowa, alternatywny przewodnik miejski. -Jego zwłoki na uroczysty pogrzeb musiały czekać 17 lat. Pogrzeb z ceremoniałem książęcym zorganizowała królowa Szwecji Krystyna. Kryptę podczas pogrzebu zamurowano, choć nie zabezpieczyło to grobów przed splądrowaniem.

W 1946 r. odkryto kryptę z sarkofagami. Po peregrynacjach ocalałe sarkofagi w ramach modernizacji skrzydła północnego w listopadzie wrócą do zamkowej krypty. Znalezione w nich szczątki spoczęły w Kaplicy Gryfitów. w Katedrze.

Na zdjęciu: Książę pomorski Bogusław X z pierwszą i drugą żoną: Małgorzatą Brandenburską i Anną Jagiellonką. Fragment Genealogii książąt pomorskich Corneliusa Crommenyego (1598). Zbiory Muzeum Narodowego w Szczecinie

Najpiękniejszą pomorską szlachciankę Sydonię von Borck wysłano na dwór, gdzie oczarowała księcia wołogoskiego Ernesta Ludwika. Ten miał przyrzekać jej nawet małżeństwo, ale ożenił się z księżniczką krwi. Urażona w swej dumie Sydonia ponoć przeklęła księcia oraz cały jego ród. Tymczasem po śmierci ojca majątku pozbawia ją brat i stryj. Procesuje się o spadek, złorzeczy męskiemu rodowi.

Pewnie była kłótliwa, ale pewnie też była tu pierwszą walcząca o swoje prawa emancypantką na Pomorzu. Nie do zaakceptowania w tamtym porządku świata. Zostaje umieszczona w klasztorze w Marianowie. Książę Franciszek I wytacza Sydonii proces o czary. Miała wtedy już?80 lat. Poddano ją torturom, przyznała się do ''winy''.

Ponieważ była szlachcianką, została ścięta 19 sierpnia 1620 r., a potem jej ciało spalono na stosie. -Wyrok śmierci wykonano przy Bramie Młyńskiej, dziś to przedłużenie ul. Staromłyńskiej w kierunku Małopolskiej- mówi przewodnik Przemek Głowa.

Jest grupa szczecinian, która pamięta o jej tragicznej śmierci i 19 sierpnia zapala lampki na pl. Żołnierza. Kilkadziesiąt metrów dalej w Muzeum Narodowym wisi portret legendarnej damy.

W Niemczech bardzo aktywny jest obecnie ruch rehabilitujący spalone na stosie ''czarownice''. Pisał o nim w ''Wyborczej'' Bartosz T. Wieliński (''Niemcy rehabilitują czarownice. A Polacy?'', ''Duży Format'' 12 sierpnia 2015 r.), który zadzwonił w sprawie Sydonii do Urzędu Miasta w Szczecinie. Łukasz Kolasa odpowiedział mu, że rehabilitacji nie będzie, bo ''Miasto nie jest spadkobiercą niemieckiego Stettina''.

Fot. Muzeum Narodowe Szczecin / Tate Gallery London

Zmęczona tańcami podczas karnawału A.D. 1778 napisała sobie żartobliwe epitafium zaczynające się od słów: ''Tu spoczywa Katarzyna II, urodzona w Szczecinie 21 kwietnia 1729 r.''. Jeszcze przed wojną w starej kamienicy przy ul. Farnej 1, gdzie przyszła na świat jako Zofia Fryderyka Augusta von Anhalt-Zerbst, mieściło się małe muzeum jej poświęcone.

Jej ojciec, generał w służbie króla Prus, był dowódcą stacjonującego w Szczecinie 8. pułku piechoty. Dzieciństwo spędziła na szczecińskim Zamku.

W 1744 roku wraz z matką udała się do Rosji, gdzie po przejściu na prawosławie została Katarzyną II i żoną późniejszego cara Piotra III. Pod jej rządami Rosja stała się jednym z najpotężniejszych państw. Jeszcze za życia nadano jej przydomek Wielkiej. Przez jej alkowę przewinęły się setki kochanków, wśród nich Stanisław August Poniatowski, którego później osadziła na tronie Polski. W dziejach Polski Katarzyna II postrzegana jest jako postać negatywna, jako władczyni, która przyczyniła się do rozbiorów Polski

Decyzją wydziału politycznego Urzędu Wojewódzkiego w 1949 r. w 220. rocznicę urodzin carycy zdemontowano marmurową tablicę wiszącą na domu, gdzie się urodziła. Leży w magazynach Muzeum Narodowego.

Fot. Cezary Aszkiełowicz / Agencja Gazeta

Imperatorowa Rosji Katarzyna II Wielka zmarła 17 listopada w 1796 r. (znaleziono ją nieprzytomną w ubikacji) w Sankt Petersburgu, gdzie jej trumna znajduje się w soborze św. Piotra i Pawła, w Twierdzy Pietropawłowskiej, gdzie spoczywają carowie Rosji.

.

Najchętniej malował Szczecin od strony Odry w kierunku na Stare Miasto, gdzie było najbardziej reprezentacyjne nabrzeże, ciągle zachodziły zmiany.

August Ludwig Most studiował w Akademii Sztuki w Berlinie, gdyby tam został, pewnie zrobiłby większą karierę. Ale w 1834 r. powrócił do rodzinnego miasta, wszedł do zarządu powołanego tu Pomorskiego Stowarzyszenia Sztuki i rozpoczął pracę w Gimnazjum Mariackim ? uczył rysunku, aż do śmierci w rodzinnym mieście 27 czerwca 1883 r. Pochowany został na nieistniejącym dziś Cmentarzu Grabowskim (dziś to część parku im. Stefana Żeromskiego).

Wyjątkowym strażnikiem pamięci o malarzu stało się szczecińskie Muzeum Narodowe. W 200. rocznicę śmierci artysty (w 2007 r.) zaprosiło na imponującą jego wystawę (pierwszą monograficzną wystawę po wojnie) i wydało katalog. Kompletuje zbiór ''Mostów'' (w zbiorze ma jedenaście płócien, m.in. ''W karczmie'', ''Portret rodziny Kuhn'') a ostatnio zwróciło się do miasta, by most z Łasztowni na wyspę Grodzką był imienia Mosta.

-Most Mosta to nie tylko gra słów, ale też nośnik wartości historycznych i tożsamościowych- tłumaczy Daniel Źródlewski, rzecznik Muzeum Narodowego. -Nowa przeprawa powstaje dokładnie w miejscu, z którego Most namalował jeden ze swoich najbardziej znanych obrazów: ''Widok Szczecina z Łasztowni Stoczniowej'' (z 1847 r.).

Mieszkał i tworzył w Szczecinie przez 46 lat (od 1820 do 1866 r.). Był kompozytorem, organistą i kantorem kościoła św. Jakuba, nauczycielem muzyki, dyrektorem muzycznym miasta. Uważa się go za najwybitniejszego, obok Schuberta, kompozytora liryki wokalnej i dzieł oratoryjnych XIX w., pisał muzykę do wierszy poetów romantycznych (także Adama Mickiewicza), dając początek solowej balladzie romantycznej.

Rok po premierze 9. Symfonii Ludwiga van Beethovena wykonał już ten utwór w Szczecinie, sam poprowadził światowe prawykonanie dzieła Felixa Mendelssohna-Bartholdy'ego" uwertury koncertowej do ''Snu nocy letniej'' Williama Szekspira.

Dzięki niemu miasto muzycznie rozkwitło. To jego chciał odwiedzić w Szczecinie, kiedy wędrował po Europie Hans Chrystian Andersen.

W czerwcu Teatr Polski w Szczecinie wystawił sztukę ''Podwieczorek u Łazarza'' Artura Daniela Liskowackiego o ostatnich dniach Carla Loewego w Szczecinie (w tej roli Jacek Polaczek). Pokazuje jak, kiedy zapadł na zdrowiu, odsuwają się od niego władze miasta, kościoła, przyjaciele z loży masońskiej, uczniowie.

CEZARY ASZKIEŁOWICZ

Jak wiemy z jego biografii, wyjedzie ze Szczecina do Kilonii, gdzie trzy lata później (20 kwietnia 1869 r.) odejdzie ze świata. Tam też został pochowany. Ale na jego prośbę w filarze przylegającym do ukochanych organów wmurowane zostało jego serce (w 2012 r. przy okazji remontu urnę odnaleziono).

Fot. Wojciech Królak / Agencja G

Do 1945 r. przed szczecińskim kościołem św. Jakuba stał pomnik Loewego, do dziś przetrwał cokół, na którym stoi obecnie Matka Boska.

Fot. sedina.pl

W ostatnich latach pojawiło się wiele koncertów i wydawnictw z utworami Carla Loewego, to chyba najlepsze życie po życiu, które my możemy ofiarować artyście.

Wały Chrobrego przed wojną (Tarasy Hakena) oraz gwieździsty układ ulic, które wciąż pozostają symbolami Szczecina, zawdzięczamy najwybitniejszemu niemieckiemu nadburmistrzowi z lat 1877-1906 Hermannowi Hakenowi. Cmentarz Centralny też jest jego zasługą.

Po przejściu na emeryturę osiadł w Berlinie, gdzie zmarł w 1916 r., ale pochowany został w Szczecinie, na koszt miasta, na Cmentarzu Centralnym, we wspólnej mogile ze swoją żoną. Okazały nagrobek, projektu znanego rzeźbiarza Ludwiga Manzla (twórcy Sediny), po wojnie został ograbiony z brązowych popiersi z wizerunkami małżonków i mosiężnych inskrypcji i zacieśniony współczesnymi grobami. Zniszczony pomnik został zidentyfikowany w 2003 roku.

W 2007 r. Hermann Haken oraz jego małżonka zostali powtórnie symbolicznie pochowani, na Cmentarzu Centralnym, tyle że teraz w lapidarium. Popiersia w pomniku zrekonstruowano, ale w żywicy, żeby nie stały się łupem dla wandali złomiarzy. -To miejsce jest trwałym znakiem dla wszystkich pokoleń, że potrafimy odważnie ze swoją przeszłością miejską współżyć- mówił wtedy ''Wyborczej'' Bartłomiej Sochański, były prezydent Szczecina, konsul honorowy Niemiec.

W plebiscycie ''Gazety Wyborczej'' na Szczecinianina XX w. zdobył drugie miejsce, za Piotrem Zarembą. Imieniem Hakena nazwano też rondo w Szczecinie.

Szczecin był faszystowski, ale nam nie można zapominać o takich Niemcach jak Paul Robien. Jego prawdziwe nazwisko to Ruthke, Robien to pseudonim (ponoć od Robinsona Crusoe). Panieński syn, dzieciństwo spędził w Szczecinie, w skrajnej nędzy, żebrał.

Został globtroterem, jako młody człowiek zwiedził świat, zatrudniając się jako palacz na statkach. Kiedy został zmuszony do udziału w czystkach etnicznych w dzisiejszej Namibii (tam Niemcy na ludzie Hererów przećwiczyli Holocaust), głośno to krytykował, trafił do więzienia. Był pacyfistą. Nienawidził zabijania ludzi i zwierząt.

Niestety, nie udało mu się założyć stacji badawczej na ukochanym j. Świdwie (uda się to w latach 60. Polakom), ale w 1922 r., dzięki wsparciu władz Szczecina, otworzył stację ornitologiczną na wyspie Mienia (Sadlińskie Łąki) na j. Dąbie. Tu zamieszkał z żoną i prowadził pracę badawczą, naukową.

Nie opuścił stacji z Niemcami ewakuującymi się ze Szczecina. Polskie władze znały jego antyfaszystowską postawę i zamierzały umożliwić mu kontynuację pracy. Pewnego listopadowego wieczoru 1945 r. Robien wraz z żoną zostali brutalnie zamordowani przez radzieckich żołnierzy.

W 1995 r. przy schodach, które zostały po domku ornitologa, odsłonięto pamiątkową tablicę od mieszkańców Szczecina. Niestety, dostać się tam można tylko łódką czy kajakiem, więc niewielu może porządkować to miejsce i zapalić mu lampkę. Miejsce jest zaniedbane, ale przynajmniej dobre dla ukochanych pierzastych przyjaciół Robiena.

Wikipedia

Omieczyński pracę nauczyciela w polskiej szkółce w Szczecinie podjął w 1934 r. Przyjechał, żeby zastąpić Golisza, który wyjechał do Berlina. Legalnie uczył jęz. polskiego i śpiewu, nielegalnie historii Polski i geografii. Wystarał się o projektor i puszczał dzieciom filmy o pięknie Polski.

Był nauczycielem i harcerzem. Przejął chłopięcą drużynę harcerską ''Gryf'' po Maksymilianie Goliszu, który wyjechał do Berlina. Rok później założył jeszcze gromadę zuchów Wiewiórki, był dyrygentem Chóru Chopin. W 1936 r. został sekretarzem, a po dwóch latach prezesem Związku Polaków w Szczecinie. Rozwija polskość w mieście, którym w najlepsze kwitnie faszyzm i szowinizm. Aresztowano go w czerwcu 1939 r. za lekcje polskiego, oskarżono o szpiegostwo i powieszono 10 września 1941 r. w więzieniu gestapo w Szczecinie przy ul. Kaszubskiej. Nieznane jest miejsce jego pochówku.

W Kwaterze Zasłużonych w latach 60. XX w. oddano mu symboliczny, pusty grób.

1 listopada 2013 r. Stowarzyszenie na rzecz Cmentarza Centralnego kwestowało na rzecz jego odnowienia i to się udało.

ŁUKASZ WĄDOŁOWSKI

Pierwszy polski prezydent Szczecina. Powszechnie uznawany jest za wybitnego urzędnika, który w warunkach ''dzikiego zachodu'', terroru Armii Czerwonej i niepewności co do przyszłości miasta i kształtu granicy ''uruchomił'' opuszczony przez Niemców Szczecin. Osobiście negocjował z radzieckimi generałami przebieg granicy. Codziennie objeżdżał miasto, zasypując potem swoich podwładnych małymi karteczkami z instrukcjami, co trzeba jeszcze zrobić. Bezlitośnie tępił urzędniczą prywatę, nie chciał w swoim gronie aparatczyków, za co komuniści z PPR próbowali wyrzucić go ze stanowiska. Ostatecznie udało się to dopiero w wyniku reformy administracyjnej w 1950 roku. W czasach stalinowskich Zaremba został zmuszony do opuszczenia Szczecina. Po powrocie pracował w Politechnice Szczecińskiej. Był urbanistą. Zmarł 8 października 1993 roku. Pochowany został na Cmentarzu Centralnym. W plebiscycie ''Gazety Wyborczej'' wybrany został Szczecinianinem Stulecia.

Symbol zwykłych-niezwykłych pionierów Szczecina. Pochodził z Wilna. Opowiadał, że po zajęciu miasta przez sowietów dostał kolbą w twarz i już wiedział, co znaczy Związek Radziecki. Zesłano go do obozu pracy pod Irkuckiem. Uciekł. Wrócił do Wilna, ale tu tym razem zatrzymali go Niemcy i wywieźli na roboty przymusowe do III Rzeszy. Raz niemiecki żandarm zaskoczył go, gdy gotował cztery skradzione ziemniaki. Złapał miskę i z wściekłością wbił mu ją w głowę tak, że złamał szczękę. Na twarzy pozostał ślad, przestał widzieć na oko.

Po wyzwoleniu przez aliantów ruszył na wschód. W maju 1945 r. zatrzymał się w Szczecinie.

Był dobrym organizatorem, polecono mu prowadzić Niemiecki Dom Kultury dla Niemców niezbędnych do funkcjonowania Polaków w odbudowywanym ze zniszczeń mieście.

Fot. materiały Teatru Lalek Pleciuga

Został pierwszym dyrektorem Teatru Lalek Rusałka (działał w latach 1953-1955), którego spadkobiercą jest dzisiejszy Teatr Lalek. Schorowany już, na wózku, cieszył się w 2009 r. z nowej siedziby Pleciugi.

Miał idée fixe. Mówił mi, że nie odejdzie, dopóki nie doprowadzi do postawienia stu krzyży na Kwaterze Pionierów na Cmentarzu Centralnym. To on przysłużył się do postawienia tam pomnika Pionierów Szczecina.

Zmarł 11 maja 2014 r. i pochowany został na Cmentarzu Centralnym.

Kiedy pojawiła się w Szczecinie w 1945 r., miała już 48 lat, była dojrzałą, wykształconą kobietą (tytuł magistra polonistyki zdobyła w 1923 r. na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza we Lwowie).

W AK działała w wywiadzie, w Chełmie dostała się w ręce gestapo. Torturowana, została skazana na karę śmierci. Przeżyła, bo więzienie w Pińczowie zdobyli polscy partyzanci. Brała udział w Powstaniu Warszawskim.

Do Szczecina przyszła na piechotę z obozu w Ravensbrueck. Polecono jej zorganizowanie pierwszej polskiej szkoły, którą jako dyrektorka I Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego otworzyła 2 września 1945 r. (naukę rozpoczęło 36 pierwszych uczniów).

W 1951 r. kazano jej opuścić szkołę i miasto. Prawdopodobnie chodziło o jej AK-owską przeszłość. Do Szczecina wróciła dopiero po siedmiu latach i pozostała dyrektorką ''jedynki''do emerytury w 1966 r.

Była bardzo surowa, ale też dobra i sprawiedliwa, kiedy wyrzucała z klasy niegrzeczną uczennicę wskazywała, w którym miejscu ma stać na korytarzu, żeby się nie przeziębiła.

Kiedy zmarła 10 lipca 1981 r. została pochowana w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie. Na pogrzebie tłumów nie było. Dziś w Szczecinie jest skwer im. Janiny Szczerskiej, jest poświęcony jej pokój w Muzeum Historii, tablica w ramach szlaku ''Niezwykli szczecinianie i ich kamienice'' przy al. Piastów 66, gdzie mieszkała.

Jej ojciec Zygmunt Słomiński był przed wojną prezydentem Warszawy (pełnił tę funkcję trzy kadencje, w latach 1927-1934), ona tuż przed wybuchem II wojny uzyskała dyplom z architektury na Politechniki Warszawskiej. Potem było AK, aresztowanie, więzienie na Szucha, Pawiak, Majdanek, Ravensbrueck.

W maju wracała z obozu Ravensbrueck. W Szczecinie obozowe koleżanki zachorowały na tyfus plamisty. Została, żeby je pielęgnować. 5 lipca zobaczyła na Wałach Chrobrego tłum ludzi i polską flagę. Została na następne 54 lata.

Zaczęła od pracy w Komisji Przemianowywania Ulic w Szczecinie. To ona wymyśliła Ku Słońcu. Potem zajęła się opieką nad zabytkami. Była przy odkryciu krypty z sarkofagami książąt pomorskich na Zamku. Została główną urbanistką województwa.

Willę przy ul. Wyspiańskiego 7 zamieniła w salon kulturalny, w którym bywała elita kulturalna Szczecina. Była współzałożycielką 13 Muz i współpomysłodawczynią jego nazwy (z Gałczyńskim). Pisała wiersze, malowała akwarele, strzelała (była członkiem polskiej kadry w strzelaniu z pistoletu).

Miała nieprzeciętną urodę, styl, była Pierwszą Damą na Pomorzu.

Ze zbiorów A. Androchowicza

Zmarła 21 stycznia 1999 r., spoczęła w rodzinnym grobowcu na warszawskich Powązkach. W Szczecinie na Cmentarzu Centralnym stanął ku jej pamięci cenotaf w formie głazu.

Założył Instytut Świeckiego Życia Konsekrowanego Świętej Rodziny i Instytut Studiów nad Rodziną Akademii Teologii Katolickiej.

Podkreśla się jego zasługi dla obrony życia ludzkiego i rodziny, założył pierwszy na świecie Instytut Studiów nad Rodziną przy akademii Teologii Katolickiej w Warszawie.

Mianowany przez papieża Jana Pawła II biskupem szczecińsko-kamieńskim, rządził diecezją od 1979 do 1992 r. Jego listy pasterskie do mieszkańców Pomorza wygłaszane w Katedrze przepełnione były patriotyzmem, troską o rodzicielstwo, rodzinę, ale też gospodarcze oblicze tej ziemi. Dzięki jego inicjatywie powstało w Szczecinie Wyższe Seminarium Duchowne. Wspierał dążenie do utworzenia Uniwersytetu Szczecińskiego, a powstała uczelnia przyznała mu swój pierwszy w historii doktorat honoris causa w 1992 r.

W latach 1939-1945 był więźniem hitlerowskich obozów koncentracyjnych Sachsenhausen i Dachau, gdzie przeprowadzano na nim pseudomedyczne eksperymenty. Święcenia kapłańskie przyjął w 1945 roku w Paryżu. Był jednym z sygnatariuszy ''orędzia biskupów polskich'' z 1965 r., mówił o przebaczeniu i potrzebie pojednania między Polakami i Niemcami.

Zmarł w Łomiankach pod Warszawą, tam został pochowany. Miał 91 lat. Na Cmentarzu Centralnym rośnie drzewko jego pamięci.

Fot. WLODZIMIERZ PIATEK/AGENCJA GAZET

Kariera Heleny Majdaniec rozpoczęła się od udziału w legendarnym I Festiwalu Młodych Talentów w Szczecinie w 1962 r. A potem zdobyła publiczność całej Polski hitami: ''Rudy rydz'', ''Zakochani są wśród nas'', ''Czarny Alibaba''.

Nazywana ''królową twista'' była uwielbiana przez fanów za talent i urodę. Była solistką Czerwono-Czarnych, z Niebiesko-Czarnymi wystąpiła w paryskiej Olimpii. W Polsce wybuchł wtedy skandal, bo francuska prasa opublikowała zdjęcie, na którym Majdaniec ubrana była tylko w ręcznik. Była barwnym ptakiem niepasującym do siermiężnego życia w PRL-u. W 1968 r. zamieszkała w Paryżu, ale tak naprawdę wciąż krążyła między stolicą Francji a Szczecinem. Tam śpiewała w kabaretach Rasputin, Carewicz, Szeherezada, które odwiedzali szastający pieniędzmi emigranci ze Wschodu. Tam roztaczała swój czar, a szampan lał się strumieniami.

Po ciężkiej chorobie zmarła w 18 stycznia 2002 r. w Szczecinie. Została pochowana na Cmentarzu Centralnym z prawosławnym nagrobkiem. Dziś jej imię nosi szczeciński Teatr Letni.

W 2013 r. w ramach szlaku ''Niezwykli szczecinianie i ich kamienice'' dedykowana jej tablica zawisła pod adresem przy ul. Wielkopolskiej 29. Początkowo wspólnota mieszkaniowa nie godziła się na jej instalację. Nie podobał im się jej tryb życia. Pytali, a co ona im dała, żeby teraz za darmo się godzić na taką tablicę.

Fot. Cezary Aszkiełowicz / Agencja Gazeta

Jan Szyrocki założył CHAPS (dziś Chóru Akademickiego im. Jana Szyrockiego ZUT) jeszcze jako student Politechniki, w 1953 r. Pod jego batutą szczecińscy śpiewacy koncertowali niemal na każdym kontynencie. Kochał muzykę, był człowiekiem wielkiej pasji, perfekcjonistą. Z dobrego wykonania utworu cieszył się jak dziecko. Potrafił podejść do chórzystów, przytulić, powiedzieć, że o takie śpiewanie mu chodziło.

Zmarł po zmaganiach z chorobą 9 kwietnia 2003 r. Chórzyści pożegnali go w Katedrze Requiem Mozarta. Wykonał je z nimi po raz pierwszy w powojennym Szczecinie. Zaplanowali je na 17 grudnia 1971 r. Cenzorzy się nie zgodzili, ''To prowokacja w rocznicę wypadków grudniowych w 1970 r. Róbcie, gdzie chcecie, ale nie w tym terminie''. Ostatecznie koncert odbył się na początku stycznia w kościele nad Odrą. Pierwsze wykonanie ''Requiem'' Mozarta w powojennym Szczecinie i pierwszy koncert muzyki oratoryjnej w kościele po wojnie.

Pochód samochodów ze szczecinianami jadącymi, żeby pożegnać charyzmatycznego Pana Profesora na Cmentarzu Centralnym, na długo zablokował ulice Szczecina.

Edmund Bałuka mawiał, że jego życie potoczyłoby się inaczej, gdyby władze pozwoliły mu być marynarzem. ''Książę robotników'', jak nazwał go nad grobem Jan Rulewski, zawsze dusił się w atmosferze Polski Ludowej. W 1956 r., w wieku 23 lat chciał uciec na Zachód. W więzieniu przesiedział 14 miesięcy, pracując w kamieniołomach. Potem próbował być marynarzem, ale w wyniku podejrzenia o przemyt ''wrogiej'' literatury nie mógł pracować na statku. Zatrudnił się w stoczni szczecińskiej, gdzie w styczniu 1971 r. kierował niezwykłym protestem robotników, wzywając do strajku okupacyjnego, aż do przyjazdu do stoczni najwyższych władz PRL. Tak też się, jedyny raz w historii bloku komunistycznego, stało. Do stoczni przybył I sekretarz Komitetu Centralnego PZPR Edward Gierek, ale także m.in. premier, szef MON i MSW. To Bałuka prowadził burzliwą debatę, której zapis bezpieka bezskutecznie próbowała zniszczyć. Później kierował Komisją Robotniczą, której działalność zakończyło m.in. niewyjaśnione zabójstwo jednego z działaczy. Bałuka, bojąc się o życie, uciekł z Polski na pokładzie statku. Podczas pobytu w Manchesterze zdobył popularność, gdy tamtejsi trockiści wydali książkę opartą na stenogramach spotkania Gierka ze szczecińskimi robotnikami, a studenci wystawiają sztukę na ten temat. Na jej podstawie angielski reżyser Leslie Woodhead kręci dramat fabularno-dokumentalny pt. ''Trzy dni w Szczecinie''. W Paryżu wydawał antykomunistyczne pismo ''Szerszeń'', przemycane do kraju. Po Sierpniu 80 przyjechał do Polski z doklejoną brodą i lipnymi francuskimi papierami. W stanie wojennym dostał pięć lat więzienia za ''przygotowania do obalenia ustroju siłą''. Zmarł w osamotnieniu w Warszawie, gdzie od lat mieszkał.

Zmarł 8 stycznia 2015 r. Urna z jego prochami spoczęła w Szczecinie na Cmentarzu Centralnym.

Przyjeżdżali z różnych stron - Warszawy, Poznania niemieckiego Koszalina. Rozsławiali Szczecin i decydowali o jego rozwoju. Pozostały po nich ulice i całe dzielnice miasta, kreacje filmowe, spektakle, książki, wspaniałe samochody. Tylko niektórzy spoczywają w Kwaterze Zasłużonych. Groby wielkich szczecinian rozrzucone są po całym Cmentarzu Centralnym.