Od schronu po dach. Co kryje stary Posejdon? Jaki będzie po rozbudowie? [ZDJĘCIA]

Plac, na którym stoi gmach - znany szczecinianom przez lata jako Powszechny Dom Towarowy Posejdon (popularny pedet) -  aż do 1865 r. stał pusty. Tu mniej więcej kończył się Szczecin. Dalej były już tylko miejskie obwałowania tworzące potężne fortyfikacje. W sąsiedztwie znajdowała się efektowna brama miejska, dziś zwana Portową. W 1865 r., niejako uzupełniając system obrony miasta, na placu przy bramie powstał niewielki dwupiętrowy ceglany budynek, w którym ulokowano odwach, czyli miejsce dla żołnierzy pełniących wartę.

Na pocztówce widok od strony obecnej ulicy Dworcowej. Ceglany budynek po lewej to właśnie odwach.

Kiedy w latach 70. XIX w. przystąpiono do rozbiórki miejskich fortyfikacji, odwach stracił rację bytu. Budynek jednak pozostał. Wokół niego zaczęły powstawać kamienice. Jednak dopiero w latach 20. XX w. atrakcyjnym terenem w samym centrum miasta zainteresował się poważny inwestor. Odwach nie pasował do jego koncepcji. W 1927 r. został rozebrany.

Na zdjęciu odwach od strony obecnego placu Brama Portowa. Na pierwszym planie narożna kamienica, która stała między późniejszym Posejdonem, a Bramą Portową. W głębi narożna kamienica, na parterze której mieści się restauracja Bombay

Inwestorem był potężny w tamtych czasach koncern kinowo-filmowy Universum Film Atiengesellschaft znany pod skrótem UFA. Ów koncern chciał wybudować w Szczecinie wyjątkowy obiekt - liczący 22 piętra wieżowiec z kinem restauracjami i sklepami. Wieżowiec miałby więc wysokość zbliżoną do Pazimu. Do realizacji pomysłu nie doszło. Ówczesne przepisy przeciwpożarowe i związany z tym opór władz miasta skutecznie zablokowały śmiały pomysł.

Na ilustracji wizualizacja wieżowca UFA zamieszczona w jednej ze szczecińskich gazet w 1925 roku.

Działający na zlecenie UFA architekt Max Bischoff zaproponował zatem gmach niższy, pięciokondygnacyjny, chociaż jak na owe czasy również imponujący. Był gotowy w 1929 r. Rozplanowany został w kształcie litery L wzdłuż obecnego narożnika ulic Niepodległości i Partyzantów.

sedina.pl

sedina.pl

Wnętrze kwartału, obudowanego z pozostałych stron typowymi kamienicami, wypełniła zaś ogromna sala kinowa. Mieściła 1250 widzów, z czego 363 zasiadały na balkonie. Na poniższych ilustracjach przedstawiamy plan budynku z salą kinową, także z zaznaczoną liczbą miejsc. Orientacja na planie: z lewej w pionie dzisiejsza ulica Partyzantów, na dole od lewej do prawej aleja Niepodległości. Z prawej Brama Portowa.

Archiwum Państwowe

Archiwum Państwowe

Poniżej bilet do kina w Ufa Palast

sedina.pl

Architektura budynku znacznie różniła się od tej znanej nam obecnie. Był to typowy przykład modernizmu, który wówczas rozkwitał w Szczecinie (także w formie przebudowywania bogato zdobionych kamienic, w budynki z ascetycznymi, kanciastymi fasadami). W UFA-Palast, bo taką nazwę nosiła inwestycja, wyróżniały się duże okna (w czasie powojennej odbudowy zostały podzielone).

Główne wejście znajdowało się pośrodku frontowej ściany budynku (od strony al. Niepodległości), a nie jak po wojnie w narożniku. Było szerokie i prowadziło do holu kasowego, a następnie przez krótkie schody do foyer kina we wnętrzu kwartału. Już w 1930 roku wyświetlono tu pierwszy raz w Stettinie film dźwiękowy - Skandal um Eva.

Sala kinowa regularnie zamieniała się w salę koncertową. Koncert dał tu między innymi słynny Jan Kiepura. Trochę przez przypadek zachowała się z tego występu pamiątka. Czarno białe, nocne zdjęcie Ufa-Palast z dużymi, podświetlanymi literami reklamującymi koncert Polaka

sedina.pl

Drugą ważną rolą gmachu była jego funkcja handlowa prowadzona przez Deutches Familien Kaufaus. Niemniej znacząca okazała się jednak część gastronomiczna z kawiarnią ?Cafe UFA Palast? oraz restauracją Alte Wache, czyli Stary odwach (nawiązaniem do historii tego miejsca). Alte Wache mieścił się w skrzydle od strony dzisiejszej ulicy Partyzantów. Restauracja prowadzona przez Fritza Puhlmanna była jedną z największych w mieście. Przy stolikach mogło jednorazowo zasiąść 500 osób. Wystrój sali nawiązywał do tradycji wojskowych Szczecina, który zawsze mógł się pochwalić licznym garnizonem. Były tu więc m.in. rzeźby przedstawiające najwybitniejszych, rodzimych wojskowych. Po posiłku, po ogromnych schodach można było wejść na pierwsze piętro skąd rozciągał się widok na całą salę restauracyjną. Wydany przez restaurację prospekt mówił o ścisłym przestrzeganiu higieny i smakowitym przyrządzaniu potraw. Restauracja była tak wielka, że na własne potrzeby prowadziła prywatną rzeźnię.

Fotopolska

W czasie ostatniej wojny budynek został poważnie uszkodzony. Był wypalony. Całkowicie zniszczona została sala kinowa i sąsiadujące z nią kamienice od strony Bramy Portowej. Konstrukcja okazała się jednak na tyle solidna, że na początku lat 50. zapadła decyzja o ulokowaniu tu największego w województwie domu towarowego.

Prace remontowe trwały aż do początku lat 60. przy regularnej krytyce lokalnej prasy wytykającej ospałe tempo i chaos jaki powstał, kiedy w końcu wpuszczono klientów. Budynek był oddawany pod handel etapami, piętro po piętrze. Początkowo na parterze mieszała się część handlowa z magazynową.

Fot. materiały PSS Społem

Swoją charakterystyczną nazwę - Posejdon - budynek zyskał w 1968 r. po plebiscycie czytelników Kuriera Szczecińskiego.

Sedina.pl

Starszym szczecinianom kojarzy się też z przaśnym hasłem reklamowym na dachu budynku: PDT sprzedaje korzystnie.

sedina.pl

W 1993 r. został przekształcony w Dom Towarowy Centrum, a potem w Galerię Centrum. Z dachu znikł napis Posejdon. Galeria upadła w 2009 r. Nie wytrzymała konkurencji z nowocześniejszymi centrami handlowymi.

CEZARY ASZKIEŁOWICZ

Jeszcze w 2009 roku wydawało się, że gmach od razu przejdzie przemianę. Znalazł się inwestor - spółka Posejdon Development.

- Za cztery lata na działce przylegającej do zamkniętej niedawno Galerii Centrum powstanie nowoczesny kompleks usługowo-biurowy. Wczoraj podpisany został akt notarialny - pisaliśmy 28 stycznia 2009 roku.

Z planów nic nie wyszło. Inwestor nie zdołał zrobić nic poza traktowaniem gmachu jako wielkiego nośnika reklamowego. Chociaż pojawiła się nawet wizualizacja.

Fot. www.posejdon-szczecin.pl

Dziś gmach należy do spółki Porto (współwłaścicielem jest znana szczecińska firma Calbud). Nie tylko przywróci gmachowi świetność, ale także zabuduje cały kwartał. Prace budowlane już się rozpoczęły.

To ostatni dzwonek, by zobaczyć gmach przed gruntowną przebudową. Dzięki uprzejmości inwestora mieliśmy taką okazję. Naszym przewodnikiem był kierownik budowy, Tomasz Pyzik.

Najpierw parter. Świetnie znany, na który wchodziło się wejściem od narożnika przy Bramie Portowej. Resztki posadzki zostały już tylko przy windzie. Tu w czasach PRL było stoisko papiernicze, gdzie w sierpniu i wrześniu stało się w kolejce po szkolne zeszyty i akcesoria.

Andrzej Kraśnicki jr

Z prawej widzę schody. W czasach Posejdona był za nimi, na podwyższeniu, sklep spożywczy, a później z kosmetykami.

Andrzej Kraśnicki jr

Andrzej Kraśnicki jr

Teraz, kiedy jest tu pusto, dużo łatwiej z pomocą przedwojennego planu doszukać się śladów Ufa-Palast. Część parteru przed schodami była salą z okienkami kasowymi kina. Po schodach wchodziło się do foyer (czyli do sklepu spożywczego w czasach PRL). Za nim było opisywane już kino.

Przebudowa gmachu znacznie zmieni to miejsce. Poziom podłogi zostanie zrównany. Nie będzie schodów, zniknie dawne foyer.

Idziemy za narożnik, do części gmachu ciągnącej się wzdłuż ulicy Partyzantów. To kolejna ciekawostka. Część podłogi została rozebrana. Widać stalowe legary, a pod nim strop piwnic, który jest tak naprawdę przedwojenną podłogą gmachu. Legary to pamiątka po powojennej przebudowie gmachu. Kiedy ułożono na nich nowy strop, pomiędzy nim a tym niemieckim, powstała około półmetrowa przestrzeń. Wypełniono ją gruzem. Jaki był cel?

Andrzej Kraśnicki jr

Odpowiedź jest pod nami. Schodzimy do piwnicy Posejdona. Sporo tu śladów przeszłości. Jest skrzynka energetyczna z informacją, że kryje zasilanie kas, nadal wisi naklejka na drzwiach do damskiej toalety i łazienki (tylko dla personelu): Pomieszczenie higieny osobistej kobiet.

W pewnym miejscu strop się obniża. Wchodzimy do sali o powierzchni około 40 metrów kwadratowych. To komora schronowa. Na podłodze są fundamenty, na których stały filtry systemu wentylacyjnego. Niestety urządzeń już nie ma.

Andrzej Kraśnicki jr

Andrzej Kraśnicki jr

Andrzej Kraśnicki jr

Wędrujemy w górę. Wszystkie piętra wyglądają dziś podobnie. Zdjęta posadzka, usunięte instalacje, odsłonięte fragmenty oryginalnych elementów konstrukcyjnych (trzeba było sprawdzić ich stan).

Andrzej Kraśnicki jr

Andrzej Kraśnicki jr

Andrzej Kraśnicki jr

Andrzej Kraśnicki jr

Andrzej Kraśnicki jr

W końcu wchodzimy na dach. Rozciąga się stąd świetny widok na Bramę Portową i aleję Niepodległości. Zza dachów sąsiednich budynków wyrasta zaś potężna sylwetka katedry. Można powiedzieć, że każdy będzie mógł to zobaczyć, tyle że z tarasu. Widok będzie nawet lepszy, bo z wyższej części nowych budynków, które powstaną przy Posejdonie.

Andrzej Kraśnicki jr

Andrzej Kraśnicki jr

Andrzej Kraśnicki jr

Andrzej Kraśnicki jr

Andrzej Kraśnicki jr

Schodząc na parter natrafiamy na jeszcze jedną ciekawostkę. Jedna ze ścian zapisana jest pamiątkowymi wpisami pracowników Galerii Centrum.

- To już koniec, koniec! Dlaczego! - napisał ktoś pisakiem.

- Galeria i empik to jak statek, który nie utonął tylko dopłynął do portu. Czyli zostanie w naszych sercach i zawsze będziemy pamiętać - brzmi kolejny, bardziej poetycki. A do tego mnóstwo podpisów.

Andrzej Kraśnicki jr

Pamiątek z czasów działalności sklepu jest zresztą więcej.

Andrzej Kraśnicki jr

Andrzej Kraśnicki jr

SEDINA.PL

Nowy kompleks Posejdon ma być otwarty 1 lipca 2019 r. Zbiegnie się to z 90 rocznicą otwarcia Ufa-Palast, które zmieniło oblicze tej części Szczecina i było jak na owe czasu niezwykle nowoczesną formą połączenia handlu i rozrywki.

Teraz Posejdon znów ma wyprzedzić swoje czasy.

- Ten obiekt przetrwa przez następne 400 lat - zapowiada Edward Osina, szef Calbudu.

Inwestor chce zabudować niemal całe 7 tys. m kw. powierzchni działki i wykorzystać do maksimum dopuszczalną wysokość zabudowy - 36 m. Projekt wykonało szczecińskie Federacyjne Biuro Architektoniczne (FBA).

- To będzie jeden budynek z przenikającymi się funkcjami - zapowiada Marcin Jackowiak, szef zespołu projektowego FBA.

Składać się będzie z trzech części: hotelowej, biurowej i handlowej. Biura mają zająć 20 tys. m kw. powierzchni użytkowej, hotele (dwa z sieci Marriot: czterogwiazdkowy Courtyard i trzygwiazdkowy Moxy) łącznie prawie 12 tys. m kw., a handel - 3 tys. m kw. Z Mariottem spółka ma podpisaną 30-letnią umowę na zbudowanie i wynajęcie powierzchni. W dwóch hotelach znajdzie się 248 pokoi, z czego 90 w Courtyardzie, reszta w Moxy. Ponadto listy intencyjne gwarantują wynajęcie już 8 tys. kw. biur.

Na szczycie znajdzie się 500-metrowy taras widokowy. Będzie dostępny dla wszystkich. Nieco niżej - od strony Bramy Portowej - będzie kolejny taras z tzw. sky-barem. Będzie z nich widok na Odrę, Dąbie i miasto.

MATERIAŁY INWESTORA

MATERIAŁY INWESTORA

MATERIAŁY INWESTORA

MATERIAŁY INWESTORA